Sözleri genel olarak halk şiiri formatında olan türküler, kültürümüzün en önemli parçalarından birisi olarak varlığını sürdürmeye devam ediyor. Türklerin birçoğunun hikayesi tam anlamıyla bilinmese de bazılarının hikayelerine kolayca ulaşabiliyor.
Antalya türküleri ve hikayeleri ise genellikle aşk, ölüm ve çaresizlik üzerine kurgulanmıştır. Antalya yöresinin türkülerini ve hikayelerini sizler için araştırdık!
Antalya’nın türküleri, diğer yörelere kıyasla çok fazla olmasa da bölgede önemli bir türkü geleneği bulunmaktadır. Antalya yöresine ait türküler, genel anlamda diğer türküler gibi ilk söyleneni unutulmuş, halk edebiyatı örnekleri arasında yer almaktadır. İşte Antalya türkülerinin hikayeleri…
Antalya Yöresine Ait Türküler Nelerdir?
Türküler, hem edebiyat hem de müzik alanında kültürümüzün en önemli bileşenleri arasında yer alıyor. Türk kültürüne ait çok sayıda türkü günümüze kadar ulaşmış ve profesyonel besteciler tarafından derlenerek kayıt altına alınmıştır. Antalya türküleri ve hikayeleri ise her türden örneğin kolayca görülebileceği eşsiz özellikler içermektedir.
Antalya’ya ait bir türkünün hikayesi araştırıldığında genellikle çok fazla örnek bulunamaz. Özellikle türkü listesi bakımından akılda kalıcı, ezberlenmiş ya da herkes tarafından bilinen örnekler yer almamaktadır. Ancak Antalya’nın türküleri, edebi, müzikal ve kültürel bakımdan eşsiz özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Antalya’nın en meşhur türkülerini sizler için listeledik…
Antalya Türküleri ve Hikayeleri: Bilinmeyen Türküler
Antalya’nın yöresel türküleri genellikle belirgin özellikleri içermesi bakımından ayırt edici özelliklere sahiptir. Teke Bölgesi’ne has olan Teke Zortlaması, Karakoyun Havası, Durna Havaları, Gurbet Yakımları, Göç Türküleri bunun en iyi örneklerinden bazılarıdır. Hikayesi bilinen ve günümüze kadar ulaşmış türküler ise oldukça azdır. İşte bazı örnekler…
Antalya türküleri ve hikayeleri arasında en önemli örnekler aşağıdaki gibidir:
- Kalkan ile Kapıtaş’ın Arası
- Çekemedim Akça Kızın Göçünü
- Aksünne Türküsü
İşte Antalya türküleri nelerdir sorusunun hikayelerle birlikte yanıtı…
1- Kalkan ile Kapıtaş'ın Arası
Kalkan ile Kapıtaş’ın Arası, Antalya’nın en meşhur türküleri arasında yer alıyor. Türkünün baş kahramanının ismi Halil’dir. Şehrin dünyaca ünlü en önemli plajı olan Kaputaş Plajı, türküye konu olmuştur. Antalya türküleri ve hikayeleri arasında önemli bir yeri bulunan bu türkünün çıkış noktası ise ilginç bir hikayeye dayanıyor…
Kaş ile Kalkan arası denize paralel olarak yol alan Kaputaş Plajı yolunun inşaatında, 1960 yılında iş kazası dolayısıyla iki işçi ölmüş. Hasan Kalkan bu olay olduğunda büyüklerle beraber plaja gitmiş. Burada yaşlıca bir kadın Halil’im Halil’im şeklinde ağıt yakıp ağlıyormuş. Bu ağıt sonrasında ise ölenlerden birisinin adının Halil olduğu anlaşılmış.
Türkünün derleyicisi olan Hasan Kalkan, daha çocukken bu olaydan çok etkilenmiş ve sonraki yıllarda ağıtı türkü haline getirmiştir. Günümüzde ise Zara başta olmak üzere birçok sanatçı tarafından yorumlanmıştır.
2- Çekemedim Akça Kızın Göçünü
Antalya türküleri ve hikayelerine başka bir türkü ile devam edelim: Çekemedim Akça Kızın Göçünü…
Antalya’nın en meşhur türkülerinden olan bu eser, aynı zamanda Çubuk Beli türküsü olarak da biliniyor.. Kayıtlarda Antalya’nın Serik ilçesi sınırlarında Karıncalı Köyü’nde ikamet eden Yanıkoğlu Şevket’in derlendiği yazılmaktadır.
Derleyen ise ünlü isim Cevat Uyanık’tır. Yanıkoğlu Şevket, Cevat Uyanık’ın babası olarak kaynaklarda geçiyor. Şevket, 1925 yılında eşkıya yüzünden Karıncalı Köyü’nden Antalya’ya göçer. 1 yıl sonra ise Cevat Ağa dünyaya gelecektir…
İlkokuldan sonra babası Cevat’ı okutmamıştır. Cevat ise zamanla saraçlık yapmış, farklı birçok işte çalışmış. Adeta sanat ile iç içe olan Cevat Ağa; şiir, tiyatro, türkü ve sinema gibi alanlarla ilgilenmiş.
Halkevi etkinlerinde ise kendini göstermeye başlamış. 1962 yılında ise Antalya İl Radyosu’nda Türk Halk Müziği korosunu yönetmiş. Çekemedik Akça Kızın Göçünü gibi birçok eseri Nida Tüfekçi’ye yollar ve sonucunda da bu türküler TRT repertuarına alınır.
Antalya türküleri ve hikayeleri açısından ise bu türkünün geleneksel olarak gelmediği, bu türkünün tamamen Cevat Ağa tarafından yaratıldığı bilinmektedir.
3- Aksünne Türküsü
Antalya’nın en önemli yöresel türkülerinden birisinin daha hikayesini aktaralım: Aksünne Türküsü… Gazipaşa’nın Gevenes Köyü’nde 1948 yılında doğan Ahmet Şen tarafından hikaye bizlere kadar ulaşıyor. Kendisi de türkünün hikayesini köyündeki kişilerden sözlü olarak öğrenmiştir.
Antalya türküleri ve hikayeleri açısından Aksünne türküsünün öyküsü ise şu şekilde:
- Gazipaşa Gevenes Köyü’nde 1950’li yıllarda Eşkıya Hasan adıyla bilinen Hasan Kaya isimli kişi, Sünne Köyü’nden Durdu adındaki bir kadına aşık olur.
- Gevenes ve Sünne köyleri birbirine oldukça yakındır ve komşudur.
- Rivayete göre Eşkıya Hasan, davar otlattığı esnada bu türküyü yakar.
- Tek taraflı aşkın kısa öyküsünü anlatacak olan bu türkü, çok kısa süreler içerisinde civar bölgelere yayılır.
- Günümüzde Aksünne türküsü, Gazipaşa yöresinde, Anamur’un batı ve kuzeyine düşen köylerinde yaygın bir şekilde söylenmektedir.
Türkünün sözleri:
“Aksünne'ye giderken de
Yolda bayram ederken
Ben Durdu'ya vurgun oldum;
Koyun, kuzu güderken.
Aksünne'nin gedikleri
Gökcevizdir yedikleri
Hiç aklımdan çıkmıyor da
Durdu'canın dedikleri.
Gevenestir köyümüz de.
Taştan akar suyumuz
Sevip, sevip bırakmaktır,
Deyil bizim huyumuz.”
Antalya Türküleri Listesi: Tam Liste
Antalya türküleri ve hikayelerini sizler için özetledik. Antalya’nın en meşhur türküleri ise sadece bunlarla sınırlı değildir. Yöreye ait birçok türkü bulunmaktadır. Antalya’nın türkülerini tek liste halinde sizlere sunuyoruz…
Antalya türküleri listesi şu şekildedir:
- Osman’ımın Tespihi
- Kalkan ile Kapıtaş’ın Arası
- Al Devesi Mor Köşekli
- Bir Kilo Kestaneyi Aldım Elliye
- Derelerde Olur
- Testi Doldurdum Çaydan
- Çekemedim Akça Kızın Göçünü
- A Kızım Sana
- Çay Benim Çeşme Benim
- Dam Başına Çıksam
- Dinar Yolu
- Antalya’nın Mor Üzümü
- Bak Karşıdan Yar Geliyor
- Şu Maşad’ın Kızları
- Avşar Beyleri
- Avşar Ağzı
- Sinanoğlu Zeybeği
- Menevşesi Tutam Tutam
- Birini Yavrum Birini
- Antalya Türküsü
Antalya türküleri ve hikayeleri bu şekildeydi. Görüldüğü üzere Antalya yöresine ait birçok türkü bulunuyor ve bunların birçoğu Gazipaşa, Akseki ve civar bölgelere aittir. Genellikle çaresiz aşk, ölüm ve göç gibi konular işlenmiştir.
Antalya türkülerinin sözleri, bölge topluluğunun konar – göçer bir yaşam tarzını benimsediğini net bir şekilde aktarmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Antalya türküleri ve hikayeleri ile ilgili olarak en çok sorulan soruların yanıtları şu şekildedir:
1- Antalya’nın en meşhur türküleri nelerdir?
Antalya türküleri bölge halkı tarafından çokça bilinmektedir. Özellikle bazı köylerde günümüzde oldukça yaygın bir şekilde türküler aktif olarak söylenmektedir. Ancak genel anlamda Antalya’nın en meşhur türküleri, (1) A Kızım Sana, (2) Dinar Yolu, (3) Kalkan ile Kapıtaş’ın Arası, (4) Çekemedim Akça Kızın Göçünü gibi örneklerdir. Yöresel olarak popülerlik derecesi değişebilmektedir.
2- Antalya’nın yöresel türkülerinin hikayeleri var mı?
Antalya türkülerinin hikayeleri bulunmaktadır. Aslında geleneksel olarak bugüne ulaşan her türkünün bir hikayesi bulunuyor. Ancak bu hikayelerin ne derece doğru olduğu bilinmemektedir.
Bunlar genellikle söylenti ve sözlü iletişim yoluyla günümüze ulaştıklarından dolayı doğruluğu tartışmalıdır. Bununla birlikte Antalya türküleri ve hikayeleri açısından pek çok eserin sonradan oluşturulduğunu söyleyebiliriz.
