Günümüzde ışık kirliliği, karanlık alanları azaltarak astro-turizm faaliyetlerini geri plana atıyor. Ancak yerleşim yerlerinin uzak kısımlarında hala karanlık gökyüzünün gözlemlenebileceği alanlar vardır. Antalya’daki astro-turizm potansiyeli Batı Akdeniz Bölgesi Kalkınma Ajansı tarafından 2022 yılında yayınlanan Karanlık Gökyüzü Uygunluk Haritası ve Tektik Raporu ile belirlendi. Rapora göre Antalya, Burdur ve Isparta bölgesinde şehir merkezlerinden uzaklaştıkça yıldızların çok daha görünür olduğu yerler bulunmaktadır.
ASTRO-TURİZM NEDİR?
Niş bir turizm çeşidi olan Astro-turizm faaliyetleri karanlık gökyüzünü izlemeyi, gözlemlemeyi, fotoğraf çekmeyi içerir. Astro- turizm hem fotoğraf makinası, teleskop gibi araçlar hem de çıplak gözle yapılabilir. Gözlemevleri, bilim merkezleri, astronomi tesisleri gibi alanlarda gerçekleşeceği gibi ışık kirliliği olmayan yerlerde yapılabilir.
ASTRO-TURİZM İÇİN UYGUN KOŞULLAR NELERDİR?
Astro-turizmde en önemli özellik gökyüzünün açık ve hava koşullarının uygun olmasıdır. Bulutlu, yağmurlu, rüzgârlı ve tozlu havalarda karanlık gökyüzü gözlemi yapmak mümkün değildir. Açık gökyüzü ve yüksek kesimlerde yapılan astro-turizm faaliyetleri sürdürülebilir.
Karanlık gökyüzünde parlayan yıldızlar ve uzak galaksiler çıplak gözle görünürken bu uzak galaksileri daha yakından görmek isteyenlerin teleskop gibi ekipmanlara sahip olması gerekir. Astro-turizmde en önemli etkenlerden biri de ışıktır. Uygun ışık ortamının olmadığı bölgelerde karanlık gökyüzünü gözlemlemek oldukça zordur. Tüm koşulların uygun olduğu bazı bölgelerde Samanyolu çıplak gözle görünür hale gelir.
IŞIK KİRLİLİĞİ ASTRO- TURİZME ETKİSİ
Antalya gibi büyükşehirlerde nüfusun giderek artması ile karşılaşılan sorunlardan biri de ışık kirliliğidir. Yerleşim birimlerinin artması ile gece gökyüzünü süsleyen yıldızlar şehir merkezlerinde görünmez hale geldi. Bu konu hakkında Batı Akdeniz Bölgesi Kalkınma Ajansı tarafından 2022 yılında Karanlık Gökyüzü Uygunluk Haritası ve Tektik Raporu hazırlandı.
Yoğun yerleşimin bulunduğu bölgelerde akşam saatlerinde kullanılan ışıklar şehirde bir karmaşa yaratarak ışık kirliliğine neden olur.
Yoğun şehirleşme sonucu aşırı ve yanlış yönde kullanılan ışıklar büyük şehirlerdeki en büyük ışık kirliliği sebebidir. Bu yanlış ışık kullanımı bir kirliliğe dönüşerek şehirlerin gece ekolojisini olumsuz etkiler.
Karanlık alanların azaldığı bölgelerde yıldızlar giderek görünmez olur. Şehirlerde gökyüzüne bakıldığında tek tük görünür olan yıldızlar şehir merkezlerden uzaklaşıp daha karanlık ve yüksek yerlerde görünür hale gelir.
ANTALYA’NIN ASTRO-TURİZM POTANSİYELİ
Batı Akdeniz Bölgesi Kalkınma Ajansı 2022 yılında Antalya-Isparta ve Burdur bölgelerinde potansiyel astro- turizm alanlarını belirlemek için Karanlık Gökyüzü Uygunluk Haritası ve Tektik Raporu’nu hazırladı.
Bu rapora göre karanlık gökyüzü gözlemi özellikle kırsal bölgelerde gelir getiren bir turizm aktivitesine dönüştürülebilir.
ANTALYA’DA GÖKYÜZÜ GÖZLEMLEME NOKTALARI
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı raporuna göre bir bölgede astro-turizm için uygun koşulları olması için mutlaka şehirleşmeden, deniz kıyısından uzak olması ve yüksek rakımlı olması gerekir.
Raporda Antalya’da toplam 74 adet, Isparta’da 8 adet, Burdur’da 2 adet potansiyel karanlık gözlem noktası yer almaktadır.
Antalya’daki uygun alanların en yakınında Altınbeşik Mağarası yer alır. Isparta’da Kızıldağ Milli Parkı yakınında Burdur’da ise Karataş Gölü yakınında uygun alanlar bulunur.
Antalya’da İbradı ile Isparta/Sütçüler arasında kalan bölgelerde potasiyel alan oldukça fazladır. Bunun yanı sıra Antalya Kemer ile Elmalı ve Akseki-Gündoğmuş arasındaki bölgeler karanlık gökyüzü gözlemine uygun olarak belirlenmiştir.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından yayınlanan Karanlık Gökyüzü Uygunluk Haritası ve Tektik Raporuna göre Antalya’da astro-turizme uygun alanlar şu şekildedir:
Altınbeşik Mağarası Milli Parkı- İbradı (milli park içinde)
Köprülü Kanyon Milli Parkı- Kemer (10 km çapta)
Dibek Tabiatı Koruma Alanı- Kumluca (Güneydoğu yönü 10 km çapta)
