CHP Antalya Milletvekili Aykut Kaya’nın hazırladığı ‘Antalya için Bir Kalkınma Stratejisi’ projesinin içeriği dikkatleri üzerine çekti. Kaya, ekonomiden, turizme birçok konu ile ilgili sorunları ve çözüm önerilerini yayınladı. Kaya’nın yayınladığı projede şunlara yer verildi;
“Antalya, sadece Türkiye’nin değil, Akdeniz’in en önemli ekonomik, kültürel ve turistik merkezlerinden biridir. Ülkemizin tarım ve turizm alanlarındaki potansiyelini en iyi şekilde yansıtan şehirlerinden biri olan Antalya, büyüme hızı, uluslararası çekiciliği ve yüksek yaşam kalitesi ile öne çıkmaktadır. Ancak bu büyük potansiyelin tam anlamıyla hayata geçirilmesi için kapsamlı, uzun vadeli ve sürdürülebilir bir kalkınma stratejisine ihtiyaç duyulmaktadır.
ŞEHRİN GELECEĞİ ŞEKİLLENECEK
Bu rapor, Antalya’nın mevcut ekonomik yapısını detaylı bir şekilde analiz etmekte ve şehrin geleceğini şekillendirecek stratejik öneriler sunmaktadır. Küresel ekonomik dinamikler, yerel kalkınma politikaları ve sektörel trendler dikkate alınarak hazırlanan bu çalışma, Antalya’nın gelecekteki dönüşümüne rehberlik etmeyi amaçlamaktadır. Antalya’nın kalkınmasını 3T Modeli (Tarım, Turizm, Teknoloji) çerçevesinde ele alan bu rapor, sektörel çeşitlendirme, yüksek katma değerli üretim ve sürdürülebilir büyüme gibi kritik konulara odaklanmaktadır. Antalya’nın tarımsal üretim kapasitesinin artırılması, turizmde çeşitliliğin sağlanması ve teknolojik gelişmişlik düzeyinin yükseltilmesi, bu modelin üç temel dayanağıdır.
TARIM ALANINDA
Antalya’nın güçlü tarımsal altyapısını dijital tarım ve iklim dostu üretim ile daha verimli ve sürdürülebilir hale getirmeliyiz. Tarım-sanayi entegrasyonunu destekleyerek, tarımsal işleme sanayisini geliştirmeli ve ihracatta katma değeri artırmalıyız.
TURİZM ALANINDA
Deniz-kum-güneş turizmine olan bağımlılığı azaltarak kültür, doğa, sağlık ve gastronomi turizmi gibi alternatif turizm modellerini geliştirmeliyiz. Antalya’yı uluslararası bir marka şehir haline getirecek etkinlikler, kongreler ve deneyim turizmi projelerini desteklemeliyiz.
TEKNOLOJİ ALANINDA
Antalya’yı sanayi, girişimcilik ve dijital dönüşüm alanlarında bir inovasyon merkezi haline getirmeliyiz. Yüksek teknoloji yatırımlarını artırarak, bilişim, yenilenebilir enerji ve biyoteknoloji gibi stratejik sektörlerde rekabetçiliği yükseltmeliyiz. Bu rapor, kapsamlı veri analizleri ışığında hazırlanmış olup, Antalya’nın kalkınma sürecine ışık tutacak somut öneriler içermektedir. Antalya’nın potansiyelini gerçek kalkınma ile taçlandırmak, bizim en büyük sorumluluğumuzdur. Bu çalışmanın, Antalya’nın daha güçlü, daha sürdürülebilir ve daha adil bir kalkınma modeline kavuşmasına katkı sağlayacağına inanıyorum. Antalya için çalışan, üreten ve bu raporun hazırlanmasına katkı sunan tüm kurumlara, akademisyenlere ve sektör temsilcilerine teşekkürlerimi sunuyorum. Birlikte, Antalya’nın geleceğini şekillendireceğiz!
ANTALYA’NIN BÜYÜME PERFORMANSI
• 2004-2023 döneminde Antalya’nın yıllık büyüme hızı, Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
• 2004’ten bu yana Türkiye’nin en hızlı büyüyen 12. ili, ülke ekonomisindeki ağırlığını en çok artıran 4. il oldu.
• 2018-2022 döneminde ülke genelinden farklı büyüme dinamikleri gözlemlendi. Kişi Başına Gelir ve Kırılganlıklar
• Antalya kişi başına GSYH açısından Türkiye’nin ilk 10 ili arasında yer alıyor.
• Turizm odaklı ekonomi, küresel şoklara karşı yüksek kırılganlık yaratıyor.
• 2016 krizi ve 2020 pandemisi sırasında kişi başına gelir sıralamasında ciddi düşüş yaşandı. Antalya’nın İhracat Performansı
• 2013-2020 döneminde Türkiye ortalamasının 9,1 katı hızla büyüyen ihracat, 2020 sonrası geriledi.
• Antalya’nın Türkiye’nin toplam mal ihracatındaki payı 2020’de %1,17’ye çıktı, ancak 2024’te %1,1 seviyesine geriledi. Çalışan Başına Katma Değer ve Verimlilik
• Antalya kişi başına GSYH’de 8. sırada, ancak çalışan başına katma değerde 12. sırada.
• TR61 Bölgesi (Antalya dahil) verimlilik artışı, turizm krizleri nedeniyle ülke ortalamasının gerisinde kaldı.
ANTALYA’NIN MERKEZİ BÜTÇEYE KATKISI VE ADALETSİZLİKLER
• Antalya’nın bütçe gelirlerine katkısı (%1,34), aldığı merkezi bütçe harcamasından (%0,99) çok daha yüksek.
• 2021 sonrası Antalya’dan tahsil edilen vergiler, yapılan kamu harcamalarının üzerine çıktı, yani ödediği vergiler kadar bile destek alamayan bir il haline geldi.
TURİZM DIŞI SEKTÖRLERİ GÜÇLENDİRME
Antalya’nın ekonomik kırılganlığını azaltmak için yenilikçi sanayi ve teknoloji yatırımları teşvik edilmeli.
• İhracat destekleri: 2020 sonrası düşen ihracat artış hızının yeniden yükselmesi için Antalya merkezli üretim desteklenmeli.
• Bütçe adaletsizliğinin giderilmesi: Antalya’nın merkezi yönetimden aldığı destek, ilin ekonomik katkısı ve yaz-kış ortalama nüfusu dikkate alınarak belirlenmeli.
• Verimlilik artışı: Çalışan başına katma değerin artırılması için yüksek katma değerli sektörlere yönelim sağlanmalı.
• Bölgesel kırılganlık azaltıcı politikalar: Turizm krizlerine karşı sigorta mekanizmaları ve ekonomik çeşitlendirme politikaları geliştirilmeli.
2004-2023 dönemindeki 19 yılın 12’sinde Antalya’nın yıllık GSYH büyüme hızı Türkiye’nin büyüme hızının üzerinde gerçekleşmiştir. Antalya’nın büyüme trendi 2015’e kadar ülkenin genel büyüme trendiyle oldukça uyumlu gerçekleşirken, 2018-2022 döneminde büyüme dinamiklerinde ülke ortalamasına kıyasla farklılık söz konusudur. Türkiye’nin büyüme performansına göre belirlenen dört dönemde Antalya’nın ortalama büyüme hızına bakıldığında ise, 2007-2010 dönemi hariç Antalya’da gerçekleşen ortalama büyüme hızının ülkenin ortalama büyümesinin üzerinde olduğu görülmektedir. 2004-2023 dönemindeki uzun vadeli yıllık bileşik büyüme hızı ülke genelinde %5,17 iken, aynı oran Antalya’da %5,67 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu büyüme performansıyla Antalya, 19 yıllık dönemde Türkiye’nin en hızlı büyüyen 12. ili konumundadır. En hızlı büyüyen illere bakıldığında Antalya ile beraber Kocaeli, Gaziantep, Tekirdağ gibi sanayi şehirleri dikkat çekmektedir. Bir diğer önemli husus ise Antalya’nın Akdeniz Bölgesi’nde en hızlı büyüyen il olmasıdır. Antalya, 2004’te ülkedeki toplam GSYH’nin %3,09’unu gerçekleştirirken, bu oran 2023’te %3,53’e çıkmıştır. Söz konusu performansı ile 2004-2023 döneminde Antalya’nın ülke ekonomisindeki ağırlığı en çok artan 4. il olduğu görülmektedir. Bu veriler Antalya’nın hızlı büyüyen ve ülke ekonomisindeki önemi de hızlı şekilde artan bir il olduğunu göstermektedir.”
