Orman ve bitki örtüsü bakımından zengin olan Antalya’da birçok anıt ağaca ev sahipliği yapar. Ağaçların büyük çoğunluğu Elmalı İlçesinde yer alır. Antalya’nın farklı bölgelerine yayılan bu anıt ağaçlar kentin önemli bir doğal ve kültürel mirasıdır. Ağaçların binlerce yıldır süren yaşam yolculuğunun devam etmesi için koruma altına alınmışlardır.
ASLAN ARDIÇ
Antalya’nın Elmalı ilçesi Tekke Köyü’nde yer alan Aslan Ardıç binlerce yıldır Antalya topraklarında yaşıyor. 1700 küsür yaşındaki bu ağaç 1995 yılında tabiat anıtı ilan edildi. Binlerce yıldır yaşayan Aslan Ardıç’ın boyu 23,2 metre, eni ise 9,52 metre olarak ölçülmüştür.
Bu ağaç M.S 395 yılından 1324 yılına kadar Doğu Roma İmparatorluğunun egemenliğine, 1324 ile 1423 yılları arasında Anadolu Selçuklu Devleti egemenliğine tanık olmuştur. Aslan Ardıç’ın Halk Ozanı Abdal Musa’nın deyişlerinde önemli bir yeri vardır.
TOROS SEDİRİ
Antalya’nın Elmalı ilçesinde yer alan Toros Sediri, Çığlıkara Tabiatı Koruma alanında yaşamaktadır. Toros Sediri’nin yaşının 1500 küsür olduğu tahmin edilmektedir.
Sedir ağaçları tarih boyunca uygarlıkların özellikle önem verdiği ağaç türlerinden biridir. Bu ağaçlar saray yapımında, mabet gibi dini mekanların inşasında kullanılmıştır. Sedir ağacının antik Mısır’da mumyalama geleneklerinde de kullanıldığı bilinmektedir.
Kokusunun güzelliği ile ünlü olan sedir ağacı aynı zamanda oldukça dayanıklı bir ağaçtır. Toros Sediri’nin boyu 25 metre, çevre genişliği ise 8 metre olarak ölçülmüştür. Binlerce yıldır yaşayan Toros Sediri, Antalya’nın önemli anıt ağaçlarından biridir.
KOCA SEDİR
Antalya’nın Elmalı ilçesinde yer alan bir diğer anıt ağaç da Koca Sedir adında 900 küsür yaşındaki sedir ağacıdır. 2002 yılında tabiat anıtı ilan edilen Koca Sedir’in boyu 32 metre, gövde çevresi ise 7,19 metre olarak ölçülmüştür.
Koca Sedir, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devleti’nin egemenliğine tanık olmuştur. Bu ağaç 1927 ile 1936 yılları arasında müteahhitlik kesiminde beğenilmeyip şans eseri kesilmekten kurtularak yaşamaya devam etmiş ve Antalya’nın en önemli anıt ağaçlarından biri olmuştur.
ŞAH ARDIÇ
Antalya’nın anıt ağaçlar bakımından zengin Elmalı ilçesinde yer alan Şah Ardıç’ın tam yaşı bilinmemekle birlikte 1000 küsür yaşında olduğu tahmin edilmektedir. Elmalı Göltarla Köyü, Işıkbeli Mevkii’de yer alan Şah Ardıç 1995 yılında tabiat anıtı ilan edilmiştir.
Güzel kokusu ile ünlü olan ardıç ağacı halk arasında ‘Kokulu Ardıç’ olarak da bilinmektedir. Ağacın boyu 22,8 metre gövde çapı ise 7,46 metre olarak ölçülmüştür.
Yüzlerce yıldır yaşayan bu ağaç Anadolu Selçuklu Devleti’nin son dönemine ve Osmanlı Devleti’ne tanıklık etmiştir.
KOÇ SEDİR
Antalya’nın Elmalı ilçesinde yer alan mistik anıt ağaçlardan bir diğer Koç Sedir’dir. Kızılağaç Köyü, Tavşan alanı mevkiinde yer alan Çığlıkkara Tabiatı Koruma Alanında yaşamaktadır.
1995 yılında tabiat anıtı ilan edilen Koç Sedir, tahmini yaşı 700 ‘ü aşmaktadır. Dini inanışlarda önemli bir yeri olan Sedir ağacı mistik anıt ağaçlar kategorisindedir. Bu ağaç Teke Beyliğine ve Osmanlı İmparatorluğuna tanıklık etmiştir.
KATİL SEDİR
Elmalı Karamık Köyü Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanında yer alan Karamık Köyü Sediri halk arasında Katil Sedir olarak bilinir. Bunun nedeni eski yıllarda iki kişinin ağaca tırmanarak gövdesindeki balı almak istemesi sonucunda düşerek ölmesidir.
Ağaca yönelik yer alan eski kaynaklarda yaşının 672 olduğu tahmin edilmiştir. Ağacın boyu 175 metre gövde çevresi ise 5,5 metre olarak ölçülmüştür.
KOCA KATRAN
Antalya’nın Elmalı ilçesi Doğantaş Köyü, Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanında yaşayan Koca Katran’ın yaşı 2000’i aşmaktadır.
Oldukça uzun zamandır yaşayan bu ağaç, Doğu Roma İmparatorluğuna ve Osmanlı İmparatorluğuna tanıklık etmiştir. Uygarlıkların kutsal kabul ettiği ağaçlardan biri olan Koca Katran, mistik ağaçlar kategorisindedir.
LÜBNAN SEDİRİ
Antalya’nın Kaş ilçesi Kızılağaç Köyü’nde yer alan Lübnan Sediri 1995 yılında tescil edilmiştir. Ağacın yaşının 1500’ü aştığı tahmin edilmektedir.
Sedirin boyu 2,45 metre gövdesi ise 7.69 metre olarak ölçülmüştür. Çok eski çağlardan beri mistik bir değer atfedilen sedir ağaçları gençlik yaşlarında daha yeşil ve taç yapısına sahipken yaşlandıkça gövdesi siyaha döner. Bu nedenle halk arasında ‘katran ağacı’ olarak da bilinir.
AMBAR KATRAN/ DİBEK SEDİRİ
Antalya’nın Kumluca ilçesi Dibek Tabiatı Koruma Alanı’nda bulunan Ambar Katran, Dibek Sediri adı ile de bilinir. 2300 yılı aşkın süredir yaşayan bu ağaç dünyanın en yaşlı sediri olarak bilinir. Bu bakımdan oldukça ünlü olan ağaç bölgede ilgi odağı olmuştur.
Ağacın boyu 25 metre gövde çapı ise 2.62 metre olarak ölçülmüştür. Dibek Sediri 2002 yılında tabiat anıtı ilan edilmiş mistik bir ağaçtır.
GEDELME ÇINARI (EN YAŞLI AĞAÇ)
Antalya’nın Kemer ilçesinde yer alan Gedelme Ahtapot Çınarı, Kuzdere Köyü sınırlarında yaşar. Yaşı 2700’ü aştığı tahmin edilen Gedelme Çınarı Antalya’da bilinen en yaşlı ağaçtır.
Oldukça yaşlı olan dev çınar uygarlıkların kurulup devrilmesine şahit olmuştur. Çınarın boyu 28 metre, çapı ise 14.26 olarak ölçülmüştür. Çınar ağaçları tarih boyunca kutsal kabul edilen ağaç türlerinden biridir. Uzun yıllar yaşayan çınar ağaçları yapraklarını en geç döken ve uzun süre yeşil kalan ağaçlardan biri olarak bilinir.
Kemer’de bulunan bir diğer anıt ağaç 1000 yaşındaki Doğu Çınarıdır. Bu ağaç Çamyuva’da bulunur boyu 21 metre olarak ölçülmüştür.
ARAPASTI KESTANESİ
Antalya’nın İbranı ilçesinde yer alan Kestane ağacı binlerce yıl yaşamış ünlü ağaçlardan biridir. Bu ağacın yaşının 1100’ü aştığı tahmin edilmektedir. Ağacın boyu 19 metre çevresi ise 13 metre olarak ölçülmüştür. Arapastı Kestanesi’nin Osmanlı tarihinde bir hikayeye konu olmuştur.
Tarih boyunca yangınlarla mücadele eden İbradı’da bilinen en büyük yangınlardan biri 1861 yılındaki yangındır. Yangın bir kölenin, efendisinin evini ateşe vermesi ile başlamış ardından İbradı’nın çok büyük kısmına yayılmıştır. Bu olayın ardından yangını çıkaran kişi ağaca asılarak idam edilmiştir. Bu neden ağaca Arapastı adı verilmiştir.
DOĞU ÇINARLARI
Antalya’nın Korkuteli bölgesinde 3 adet anıt ağaç bulunmaktadır. Bu ağaçlardan biri 1000 yaşında diğeri 950 yaşında üçüncüsü ise 700 yaşındadır.
Boyları 20 metre civarı olan çınarlar uzun yıllardır Antalya toraklarında yaşayarak tarihe tanıklık ederler.
ARDIÇ AĞACI
Antaya’nın en yeni anıt ağacı kentin merkezi ilçesi Konyaaltı’da yer alır. Konyaaltı Kır Mahallesinde yer alan ve deniz seviyesinde yetişen ağaçlardan biri olan Ardıç Ağacı tesadüf eseri keşfedilerek anıt ağaçlar listesine eklendi.
Antalya Büyükşehir Belediyesi Yeşilçam Doğa Yürüyüşü ve Bisiklet Yolu projesinde fark edilmiş ve 2021 yılında anıt ağaç olarak tescil edilmiştir. Ağacının yaşının 500 olduğu tahmin edilmektedir. Ağaç 13 metre boyunda 110 cm gövde çapına sahiptir.
Ardıç ağaçlarının yaşam alanı yüksek rakımlı bölgelerdir. Konyaaltı’da bulunan bu ardıç deniz seviyesinde yetişmiş olması ve yüzyıllardır ayakta kalmış olması sebebiyle ilgi çeker.
